Anderen over Klei...
We laten graag auteurs, dichters en woordkunstenaars aan het woord.
De Steenovens
"voor R.B."
de hoge torens kleven de handafdrukken
die de oude verhalen vermengden met de donkere klei
die tot bakstenen en kinderkopjes kneedden
en hem over de lege zandwegen legden
tot het geratel van karren hoorbaar rond begon te zingen
en de steenbakkers vuil geveegd en bezweet
hun tanden ontblootten in een tevreden lach
die zich over het land verdicht
en de historie kneedbaar houdt.
hier stroopt altijd de oude troubadour
hij haalt de wikkels van de stenen bouwsels af
en trekt daarmee het ganse land door.µ
17-8-2021
Michel Martinus
voormalig stadsdichter van Harderwijk
'Iedereen weet dat Kludde weleens kwam spoken in de gemeente.'
- Henry De Bondt -
Uit het oog maar niet uit het hart!
400 jaar steenbakkerijnijverheid ging in de jaren ’70-‘80 van vorige eeuw in een mum van tijd teloor in de Rupelstreek. Noeste arbeid werd vervangen door machines en nieuwe productietechnieken zorgden voor schaalvergroting en het verdwijnen van de familiebedrijven.
Overal langs de noordzijde van de Rupel rukte het spook van verval, werkloosheid, troosteloosheid…. verder op en dreigde 400 jaar geschiedenis te verzwelgen in een niet te stuiten snelheid.
Maar gelukkig groeide, dankzij de interventie van lokale actiegroepen, tijdig het besef bij de Rupelianen en bij de lokale en bovenlokale beleidsmakers dat de Rupelstreek niet zomaar uit het blikveld mocht verdwijnen. Heel de streek en zijn bewoners ademde klei en dat mocht niet verloren gaan!
Met vereende krachten, en met de nodige voor- en tegenkantingen, werd en wordt nog steeds gewerkt aan het bewaren van dit unieke steenbakkerijlandschap langs de noordelijke oever van de Rupel.
Kleiputten werden door het spontaan oprukken van de natuur of door menselijke ingrepen recreatie- en natuurdomeinen, privépersonen, organisaties en overheden restaureerden oude steenbakkerijgebouwen en gaven ze onder meer een nieuwe bestemming als bezoekerscentrum, eetcafé, condominium, hedendaags congrescentrum en eventlocatie; enkele schoorstenen werden gered van de sloophamer en vertegenwoordigen nu trots de tientallen verdwenen ‘belforten van de arbeid’ die de ‘skyline’ van de Rupel tekenden, steenbakkerstunnels worden de volgende jaren terug onder de aandacht gebracht en ingezet als ‘ecocorridors’ of recreatieve verbindingen….
Maar de bezieling van dit authentieke historische landschap is ongetwijfeld de mens! De vele hardwerkende handen die deze gemeenschap lieten bloeien en hielpen overleven in voor- en tegenspoed.
De vertellingen van Roland Bergeys helpen ons hierbij zeker op weg. Hij putte uit de vele bronnen die lokale verenigingen verzamelden en uit het geheugen van lokale bewoners. Zonder historisch altijd tot in de puntjes ‘correct’ te zijn, zijn ze steeds op historische bronnen geïnspireerd en slepen ze ons mee naar de steenbakkersgehuchten waar arbeiders en steenbakkersbazen woonden, werkten, feestten, treurden en hun wijsheden onder meer zochten in verhalen en legendes. Ze schetsen een warm beeld van een leven dat in grote mate uit ons blikveld verdween om plaats te maken voor een nieuwe toekomst, maar eigenlijk niet teloor mag gaan voor volgende generaties. Deze verhalen in woord, muziek en beeld geven de Rupelstreek terug een hart!
Sabine Denissen
Streekbeleving Rupel
'Voor elke steenmaker werkten twee ‘afdragers’,
jonge kinderen die de natte steen naar de droogplaats droegen
en de kneedbare klei uit de vorm op de grond schudden.
Een goede steenmaker produceerde 8.000 bakstenen per dag.
Bijgevolg moest elke ‘afdrager’ 14.000 stenen dragen en leggen.'
- Marc Verlinden -